Veelgestelde vragen

Taal leren wordt beïnvloed door:

• de moedertaal (sommige talen verschillen meer van het Nederlands dan andere
• het karakter van de taalleerder (lef, faalangst)
• de spelling van de moedertaal (denk aan Arabisch ten opzichte van Latijns schrift)
• de hoeveelheid Nederlands die iemand hoort
• de feedback die iemand krijgt
• de ervaring die iemand al heeft met het leren van talen
• de leersnelheid/ taalvaardigheid
• de motivatie

Het is dus voor iedereen verschillend hoe makkelijk een vreemde taal geleerd wordt.

Tja, wat is accentloos? De meeste Nederlanders spreken ook met een accent, denk maar aan Limburgers, Surinamers of Amsterdammers. Als je bent opgegroeid met een andere moedertaal of dialect, dan hoor je die uitspraak terug in het Nederlands. Echt accentloos Nederlands leren spreken kost dan heel veel tijd en energie en is daarom meestal niet haalbaar.
Maar vaak is het ook niet zo erg dat mensen kunnen horen dat je niet uit Nederland komt. Lastiger is het als mensen in je omgeving je niet goed verstaan, of moeten lachen omdat je bepaalde woorden verkeerd uitspreekt. Dat is iets wat je bij NT2Spraak kunt leren: verstaanbaar spreken in het Nederlands. Dat betekent: de juiste klanken, klemtoon en intonatie gebruiken in situaties waar de boodschap belangrijk is.

De cursist hoort waarschijnlijk helemaal geen verschil tussen wat jij zegt en wat hij zegt. Als een Nederlandse klank in de eigen taal niet bestaat, wordt die ingevuld met een klank die in de eigen taal wel bekend is.
Dus uu wordt oe, aa wordt a, h wordt g etc. De cursist moet zich eerst bewust worden van het verschil: een buur is iets ander dan een boer en dit verschil moet hij dus ook leren horen. Bijvoorbeeld door luisteroefeningen en door steeds te verwijzen naar een kapstokwoord.

In sommige talen bestaat onze trillende r gewoon helemaal niet.
In andere talen zijn de r en de l inwisselbaar, daarin maakt niet uit welke van de twee je gebruikt. Denk aan onze huig-r en tongpunt-r, die geven ook geen verschil in betekenis.
De eerste groep cursisten raden wij aan een huig-r te leren door gorgelen met water. De tongpunt-r is motorisch erg lastig en zit bovendien op dezelfde plek als de l, dat is verwarrend.
De tweede groep kan beide klanken al uitspreken, maar moet leren dat bloot iets anders betekent dan brood, en dat een woord met de letter r altijd met een trillende r wordt uitgesproken.

Over het algemeen zien we dat vrijwel alle cursisten in het begin moeite hebben met de plaats van de klemtoon in langere woorden, met de uitspraak van de stomme e (sjwa), met het verschil tussen de korte en lange klinkers en de uitspraak van typisch Nederlandse klanken: uu, u, ui, g, h.

Veel slecht verstaanbare cursisten hebben bovendien problemen met medeklinkerclusters: strand wordt ‘seteran’ of ‘estran’. Vaak zijn dit taalleerders uit China, Japan, Thailand, Indonesië, Spanje, Portugal en Zuid Amerika. Zij moeten leren om onze complexe lettergrepen te herkennen en oefenen met de articulatie van meerdere medeklinkers achter elkaar.

Wij horen vaak dat docenten impliciete feedback geven, bijvoorbeeld: ‘Nee, het stúúr’ als iemand ‘stoer’ zegt. Dit heeft weinig zin als de cursist het verschil tussen stoer en stuur niet hoort.
Belangrijk is dus dat de cursisten weten waar je het over hebt. Koppel bijvoorbeeld de uu aan muur en de oe aan boek. Laat ze luisteren naar het verschil tussen die woorden, noem andere woorden die alleen verschillen op die klank (boer/buur, voer/vuur etc), laat woorden sorteren op klank, nieuwe woorden zoeken, doe een dictee etc. De volgende stap is oefenen: de oe kan iedereen meestal wel, de uu zit voor in de mond en kun je uitlokken door een ie met geronde lippen uit te spreken.
Geef hier expliciete feedback: ‘Nee, jij zegt stoer, van boek, maar het is stuur van muur’. Laat de cursisten een oefenlijstje maken om thuis te oefenen, laat ze jouw uitspraak opnemen met hun mobiel en wijs ze op de apps en sites (zie materialenlijst).

De uitspraak is gekoppeld aan het niveau van de spreek- en luistervaardigheid. Als de cursist nog nauwelijks Nederlands gehoord heeft, is het zinloos om de uitspraak te laten oefenen: de cursist moet eerst wennen aan de klank van de taal en de betekenis van de woorden leren. Zodra er woorden van meer dan 2 lettergrepen aan bod komen, is het verstandig om aandacht te geven aan de klemtoon en de uitspraak van de stomme e. Dit zijn aspecten die heel belangrijk zijn voor de verstaanbaarheid en die je niet aan het woord kunt zien.
De eerste stap is weer: zorg dat de cursisten weten waar je het over hebt. De klemtoon kun je als volgt introduceren: Mijn naam is Marieke. Marieke. Wat is jouw naam? Mohammed? of Mohammed? etc. Schrijf de namen op het bord en onderstreep de lettergreep waar de klemtoon ligt. Laat de klemtoon duidelijk horen door hem iets hoger, harder en langer uit te spreken.
Geef dan de cursisten een woordenlijst met bekende woorden en laat ze onderstrepen waar de klemtoon ligt. De stomme e heeft nooit de klemtoon.
Onderstreep bij de introductie van nieuwe woorden zelf de klemtoon. Dit kan ook in korte zinnen. Laat de uitspraak regelmatig terugkomen als onderdeel van de lessen.

Iemand die tijdens een gewoon gesprek nog wel te volgen is, kan aan de telefoon slecht verstaanbaar zijn.
Tijdens een telefoongesprek mis je als luisteraar namelijk een heleboel informatie: je ziet geen gezichtsuitdrukking of gebaren en je hebt minder context. Het is voor de spreker dus belangrijk om aan de telefoon de informatie extra goed over te brengen.

Een paar aandachtspunten waar je als spreker op kan letten:
– structureer het gesprek: denk aan inleiding, kern en slot
– zeg zo nodig wat de ander niet kan zien
– spreek rustig
– let op je klemtoon en intonatie

Op dit moment niet. Ik heb bijna twintig jaar met veel plezier les gegeven, vooral één op één, maar ook groepslessen op basis van het boek Beter Nederlands spreken. Nu richt ik me op het geven van advies, het schrijven van lesmateriaal en het ontwikkelen van online cursussen.

Ik ben goed bereikbaar via het contactformulier. Dus heb je een vraag, stuur me dan eerst een bericht.
Als het nodig is maken we een belafspraak om verder te praten.